تضمین
شاعر یا نویسنده در ضمن شعر یا نوشته خود,مصراع یا بیت،روایت،آیه ضرب المثلی را
می آورد که بر اعتبار سخن خود بیفزاید.
مثال:بسم الله ارحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم.
نظامی در مصراع اول ایه قرآن را تضمین کرده است
مثال دیگر:
چه خوش گفت فردوسی پاکزاد که رحمت بر آن تربت پاک باد
((میازار موری که دانه کش است که جان دارد و جان شیرین خوش است))
سعدی در این شعر بیت دوم را از فردوسی تضمین کرده است.
تکرار واژه
یک کلمه بیش از یک بار در شعر یا نثر بیاید که بر زیبایی سخن بیفزاید
مثال:از در آمدی من از خود به در شدم گویی کزین جهان به جهان دگر شدم
تکرار واژه های در و جهان بر زیبایی سخن افزوده است.
نغمه حروف یا واج آرایی
به تکرار یک حرف یا صدا در عبارت یا بیت_واج آرایی یا نغمه حروف میگویند.
مثال:خیزند و خز آرید که هنگام خزان است باد خنک از جانب خوارزم وزان است
تکرار حروف خ و ز گوش نواز است و بر موسیقی کلام می افزاید.
تشبیه
آن است که کسی یا چیزی را از لحاظ داشتن صفتی به کسی یا چیز دیگر که ان صفت را
به حد کمال دارد یا به داشتن آن معروف است مانند کنیم.
مثال:موی او چون برف سفید بود. موی او در سفید بودن به برف تشبیه شده است.
ارکان تشبیه
هر جمله تشبیهی از چهار رکن تشکیل میشود:
1-مشبه(طرف اول تشبیه):کسی یا چیزی که قصد داریم آن را تشبیه کنیم.
2-مشبه(طرف دوم تشبیه):کسی یا چیزی که مشبه را به آن تشبیه میکنیم.
3-ادات تشبیه:کلماتی که نشان دهنده پیوند شباهتند که بین مشبه و مشبه به
قرار میگیند کلماتی مانند:مثل_مانند_چون_همچون_همانند_به سان...
4-وجه شبه:ویژگی مشترک میان مشبه و مشبه و به را وجه شبه گویند
مثال:رزمندگان چون کوه مقاوم بودند
رزمندگان:مشبه چون:ادات تشبیه کوه:مشبه به مقاوم بودند:وجه شبه
نکته: گاهی در تشبیه,ادات تشبیه و وجه شبه حذف میشود. مانند:
مثل قد سرو _صورت ماه_دریای عشق
قد به سرو_صورت به ماه و عشق به دریا تشبیه شده اند.
تشخیص یا شخصیت بخشی
نسبت دادن حالات و ویژگی های انسان به غیر انسان.
1-مثال:ابر میگرید و میخندد از آن گریه چمن
((خندیدن و گریستن از ویژگی های انسان است که به غیر انسان نسبت داده شده است.
2-مثال:باد گویی بر تن درختان تازیانه میزند.
در این جمله تازیانه زدن از اعمال انسان است که به باد نسبت داده شده است.